Buka puasa thuis
We zijn nu halverwege de vastenmaand, de Ramadan. Over 2 weken is het Lebaran, het Suikerfeest.
In de desa is het nu wat rustiger dan gewoonlijk. Met name rond het middaguur wordt er veel gerust. Warungen en restaurants in de regio zijn overdag gesloten. Restaurants, die open willen blijven om niet-moslimgasten te bedienen, hebben een vergunning nodig.
Na 3 uur in de middag wordt het weer iets drukker in de desa; warungen worden gereed gemaakt om straks na half 6 mensen te kunnen bedienen. De winkels zijn gewoon open, en de markt is levendig zoals gewoonlijk.
Niet iedereen in de desa neemt het even nauw met het vasten; ik zie wel eens iemand roken of een kop koffie drinken. Het fanatisme, waarmee het vasten tijdens de Ramadan gepaard gaat bij veel moslims in nederland, ontbreekt hier. Het is ieders verantwoordelijkheid hoe om te gaan met het vasten, is de opvatting hier. Maar over het algemeen houden de meesten zich aan de vasten. Wel is het volstrekt not-done om publiekelijk te eten of te drinken.
Zoals gezegd is na half 6 in de namiddag het “buka puasa” (onderbreken van het vasten); in de grotere plaatsen zijn vaak speciale gerechten te krijgen en velen eten met elkaar. Het is dan een drukte van belang op de markten. Echter, de gerechten zijn heel anders dan de in nederland bekende indonesische gerechten, de gerechten van de bekende rijsttafel. Van een rijsttafel heeft hier nog nooit iemand gehoord, de rijsttafel was een vinding van de nederlanders in de koloniale periode.
In de loop van volgende week begint zo langzamerhand het “pulang kampung”, miljoenen zijn dan onderweg naar hun geboortedorp om samen met familie het Suikerfeest te vieren. Het Suikerfeest is een dure periode voor de mensen; er worden nieuwe kleren gekocht, er moeten allerlei versnaperingen in huis zijn voor de gasten en velen geven het huis een likje verf.
Ongeveer 2 weken duurt de feestelijke periode na het Suikerfeest. Het is dan een komen en gaan van mensen, die even aanwippen voor felicitaties.
Op de pasar
Kinderen gaan weer naar school
De afgelopen week heeft het nomale leven weer zijn gang gevonden, na de heftige Lebaran-periode.
De Lebaran-periode was heftig vanwege de ongekende drukte overal; volle wegen, iedereen op weg voor bezoeken aan (verre) familieleden. De scholen zijn nog gesloten wegens een lange vakantie, die naar ik heb begrepen, duurt tot 16 july.
Op de agenda voor de komende periode staan: op 10 july het huwelijk van de zoon van mijn buurman, zeer binnenkort het asfalteren van de straat voor mijn huis, en 17 augustus Bevrijdingsdag met daarna vele activiteiten in de desa, zoals touwtrekken, het Karnaval, optreden van een bekende lokale artiest en meer. Ik zie er naar uit.
Het is nu weer sparen voor Lebaran volgend jaar. Want men wil de gasten goed ontvangen, het is gebruikelijk om nieuwe kleren te kopen, en velen knappen hun huis op.
Een kleine impressie van het begin van Lebaran, vrijdagochend vanaf 05.00 uur.
Vrijdagochtend 05.00 uur
———————–
Om 06.00 uur naar de moskee
———————–
Een deel van mijn buurtgenoten
———————–
Naar de buren
Het is nu donderdagavond, 21.00 uur. Om 17.30 was er het “magrib” gebed in de moskeeen. En om 18.00 was het “malam jumaat”, de avond van de vrijdag (de dag begint met de avond).
Het was de hele dag druk in de desa, de laatste boodschapppen werden gedaan, de laatste gasten arriveerden, kinderen waren al in jubel-stemming.
Na Magrib barstte het feest los, vuurwerk, uitgelaten kinderen, veel mensen onderweg op de motor. Rond 21.00 uur het “Takbiran”, een optocht met muziek door de desa.
Het zal de hele nacht druk blijven. Tot het ochtendgebed morgen klinkt uit alle luidsprekers het “Allah U Akbar”. Morgen (vrijdag)ochtend om 6 uur naar de moskee achter mijn huis. En daarna de buurtgenoten een gezegende Lebaran toewensen. Verder de hele dag thuis, want er zullen vele bezoekers langs komen.
Het dagelijks leven zal de komende week van slag zijn. Pas na plm 2 weken keert de desa-rust weer terug.
* Ongeveer 1,4 miljoen auto’s hebben Jakarta verlaten voor het Mudik.
* Ongeveer 20 miljoen mensen mudik (gaan naar geboorte-desa),
– 8,5 miljoen mensen op de motor,
– 8 miljoen mensen per bus.
* Het aantal voertuigen, dat op nationale niet-tolwegen aan de noordkust van Java rijdt, is met 20 procent gedaald in vergelijking met voorgaande jaren. Veel mensen hebben ervoor gekozen om in plaats daarvan tolwegen of openbaar vervoer te gebruiken.
* De Mudik van dit jaar is door velen geroemd als “de meest soepele mudik” in vergelijking met voorgaande jaren. De opening van nieuwe tolwegen heeft gezorgd voor alternatieve routes voor automobilisten.
Morgen is het maandag, en dan zal het openbare leven na Lebaran weer langzaam op gang komen.
In de desa zijn de winkels al een paar uur per dag open, en de markt werkt alweer op halve kracht.
Het blijft op de grote wegen nog steeds zeer druk. Maar ook op de kleinere zijwegen is nog veel verkeer.
In de desa blijft het een komen en gaan van mensen.
Velen zien elkaar slechts eenmaal per jaar, tijdens Lebaran. Dit, omdat veel mensen ver weg werken, zoals in Kalimantan, Sulawesi en het buitenland (onder meer Hongkong, Taiwan).
Ik schreef eerder al, dat de bezoeken, die worden afgelegd, kort zijn; een minuut of 10. Is de band wat nauwer, dan kan het langer duren. De goede sfeer en de beleefdheid staan voorop tijdens deze bezoeken.
De scholen blijven voorlopig nog dicht.
Gewoonlijk trekt op de avond voor Lebaran een grote stoet door de desa met fakkels en luide muziek. Dit jaar was het slechts een kleine stoet, met een enkele fakkel. Reden: het was nog te vroeg voor “panen” (het oogsten van de rijst), dus er was geen geld beschikbaar voor een grote tocht. Pas over een maand is er weer panen.
In augustus zijn er weer allerlei activiteiten in de desa; onder meer: wandeltochten, paalklimmen, touwtrekken, en het karnaval. Ik zal daarvan berichten.
Vandaag, woensdag 6 july, is het Lebaran, het Suikerfeest, oftewel Idul Fitri.
Vanaf gisterenavond (de dag begint met de avond ervoor) tot vanochtend vroeg, klonken uit alle luidsprekers van de moskeeen in de desa gebeden.
Om 06.00 uur vanochtend naar de moskee, een musholla (een kleine moskee) achter mijn huis. Mannen en vrouwen zitten gescheiden van elkaar in de moskee. Er heerst een ernstige en zeer ingetogen, haast introverte sfeer. De “kyai” (imam) doet de gebeden; samenzang is onbekend. Moskeeen zijn toegankelijk voor niet-moslims, alleen in het midden van de moskee, waar gelovigen bidden, mag men niet komen, om de gelovigen niet te storen tijdens hun gebeden.
Om 06.45 was het moskeebezoek ten einde en ging iedereen naar huis. Echter, vanaf 07.00 uur begon het “keliling”, het bij elkaar op bezoek gaan. Allereerst bij iedereen in ons buurtje, later op de dag kwamen mensen van verder.
Het zijn eigenlijk geen bezoeken, men komt langs, blijft een paar minuten, er worden felicitaties uitgewisseld en wat kleine snacks gegeten en dan is het weer verder gaan naar het volgende “bezoek”. Zo’n bezoek duurt gewoonlijk niet langer dan 10 minuten.
De gasten worden ontvangen in de “kamar tamu”, de kamer direct na de voordeur. Dat is de mooiste kamer van het huis, waar doorgaans een bankstel staat met 3 fauteuils en een kleine tafel. Op deze tafel staan allerlei kleine snacks. Om te drinken is er water of limonade.
Bijna iedereen heeft voor deze dag mooie nieuwe kleren. Het openbare leven ligt plat, zelfs de pasar in de desa was leeg. De komende dagen zullen de winkels en de pasars langzaam weer open gaan, maar het blijft de komende week druk met het afleggen en ontvangen van bezoeken.
In de desa heerst een vrolijke en blije sfeer, maar wel ingetogen.
Drukte bij Gilimanuk voor de oversteek naar Java
Inmiddels verblijf ik nog steeds in Ubud op Bali. Aanstaande maandag vlieg ik naar Surabaya en dinsdag 5 july ga ik met de trein van Surabaya naar Tanggul.
Woensdag 6 July is het Lebaran, het Suikerfeest. Het vasten zit er dan op na 1 maand vasten.
Dinsdagavond na Maghrib (18.00 uur) begint de woensdag al, en mag dus ook al gegeten worden. De dag begint hier met de avond van tevoren.
Van dinsdagavond tot woensdagochtend, Subuh (het ochtendgebed) klinken vanuit alle moskeeen de gehele nacht door gebeden.
’s Avonds is er een grote optocht door de desa, met toortsen, vuurwerk en de onvermijdelijke harde muziek en zeer veel jeugd.
Woensdagochtend om 6.00 uur gaan we naar de moskee, en dan gaat het pas echt los met Lebaran. Iedereen gaat bij iedereen op bezoek; een drukte van belang. Dit duurt ongeveer een week of iets langer.
Het openbare leven ligt grotendeels plat. De Indomarets en de Alfamarets zijn gelukkig wel open.
Het “mudik” oftewel “pulang kampung” is al volop bezig. Miljoenen mensen zijn onderweg naar hun geboortedorp; treinen, boten en vliegtuigen zijn allemaaal vol. Het heeft nu geen zin meer, om kaartjes te kopen.
Langs de grote doorgaande wegen zijn om de zoveel kilometer politieposten, EHBO-posten, mobiele garages en meer.
Voor de oversteek van Bali naar Java zijn extra boten ingezet.
Grote bedrijven stellen vele bussen beschikbaar, waar gratis mee gereisd kan worden. Ook de spoorwegen hebben gratis kaartjes beschikbaar. Op die manier kunnen ook de armen makkelijker naar hun geboortedorp.
Lebaran is een enorm feest, een feest van een dergelijke omvang kennen we in Nederland niet.
Massage bij mij thuis door een tukang
Inmiddels is het nu dinsdag en het gewone leven in de desa en omgeving herneemt na de Lebaran-drukte zijn gewone gang. De scholen zijn sinds gisteren weer open, en de meeste kantoren eveneens. Het afgelopen weekeinde vertrok zolangzamerhand iedereen weer uit de desa naar zijn thuisfront.
De anderhalve week na Lebaran was het bijzonder hectisch in de desa. Een komen en gaan van mensen, een drukte van jewelste. En dat van ’s ochtends tot soms laat in de avond.
’s Avonds is het nu stil in de desa, gelukkig is er wat aanloop van jongeren, die gebruik willen maken van de Wifi bij mij thuis.
Ondertussen wordt er nog steeds geoogst, er staat nog veel rijst op de sawah’s. Ik heb weinig schade knnen zien aan de sawah’s door bv. regen of wind. De oogst zal dus goed zijn.
De temperaturen zijn aan de koele kant; overdag 28-30 C, in de nacht daalt de temperatuur tot 18 C, voor de desa-bewoners gewoon erg koud. De koude, gecombineerd met de stofas-regen van de vulkaan de Raung, zorgt ervoor dat veel mensen ziek zijn, verkouden en grieperig.
Een probaat middel, als men zich niet lekker voelt, is massage. De massage wordt gedaan door een tukang, iemand, die er verstand van heeft. De tukang komt bij huis. Het is de traditionele massage, niet geheel pijnloos. Anders dan op Bali, gebruikt de tukang geen etherische olieen, bloemen en andere zaken; alleen maar zijn handen. De massage vind openlijk plaats, waar iedereen bij is. De massage omvat het gehele lichaam, van boven tot de tenen. Duur: ongeveer 1,5 uur. De kosten zijn ongeveer rp. 25.000.
Takbir
Afgelopen vrijdag was het Lebaran, veruit het grootste jaarlijkse feest in Indonesie. Het einde van de vastenmaand Ramadan.
Voorafgaand aan Lebaran zijn in mijn regio vele wegen (met name die tussen de desa’s) gerepareerd; sommige delen zijn geasfalteerd, bij andere wegen is volstaan met het dichten van de gaten in de weg met asfalt. In elk geval een verbetering, want vele wegen waren er slecht aan toe.
Een paar dagen voor Lebaran hebben velen hun huis van buiten geverfd, zodat die er met Lebaran goed uitziet.
De politie had het afsteken van hard knal vuurwerk in de dagen voor Lebaran verboden, en tot mijn verassing werd daar redelijk de hand aan gehouden.
De week voor Lebaran kwam een enorme volksverhuizing op gang; vele miljoenen onderweg naar hun geboortedorp of de plaats, waar nog familie woont: het “mudik” of “pulang kampung”. Langs de grote wegen overal politieposten, waar ook een EHBO post is, soms ook de mogelijkheid om de auto te laten repareren. De drukte op de wegen is enorm.
Grote bedrijven laten elk honderden bussen rijden, waarmee men gratis wordt vervoerd. Voor velen een uitkomst, want velen hebben het niet breed.
Lebaran begon al donderdagavond (“malam jum’aat”, de dag begint met de avond ervoor). Na het avondgebed rond 18.00 uur is er overal “Takbir”. Mensen trekken door de desa met fakkels en luide muziek. Vrachtwagens met grote geluidsinstallaties reden door dee desa en verkondigden het einde van de Ramadan. Ook was er het nodige vuurwerk.
De hele nacht klonk het “Allah U Akbar” uit de luidsprekers van de moskeeen in mijn desa, en vrijdagochtend om 05.30 uur ging ging ik naar de moskee voor de gebedsdienst, die ongeveer 3 kwartier duurde.
Hierna kort huiswaarts, vervolgens even op bezoek bij de buurtbewoners om goede wensen over te brengen en vergiffenis van fouten te vragen. Daarna weer naar huis. De rest van de dag gaat iedereen bij iedereen op bezoek; het zijn doorgaans kortere (beleefdheids) bezoeken.
We zijn nu een paar dagen verder en nog steeds is het buitengewoon druk op de wegen. Nog steeds worden veel bezoeken afgelegd.
Veel familieleden, die elders in Indonesie wonen en werken, komen maar eenmaal per jaar naar hun geboortedorp, dus met Lebaran.
En dan moeten er natuurlijk ook vrienden en anderen in de desa bezocht worden. De drukte zal nog ongeveer een week aanhouden, waarna langzamerhand het normale leven weer terug keert. Tot op zekere hoogte, want er staat nog veel op het programma in mijn desa de komende maand: paalklimmen, touwtrekken, wandeltochten, karnaval en meer.
Volle moskeeen tijdens Lebaran
Zondagavond na het avondgebed is het Takbir. Grote groepen met name jongeren trekken door de desa, vuurwerk wordt afgestoken (Foto van vorig jaar).
Aanstaande zondag, na het avondgebed, Maghrib, rond 18.00 uur, is de vastenmaand Ramadan afgelopen. Dan is het Lebaran, het Suikerfeest.
De eerste familieleden uit andere delen van Indonesie (die daar werken) zijn inmiddels aangekomen in de desa. Morgen en overmorgen worden er nog veel meer verwacht.
Het wordt duidelijk veel drukker, vooral in de steden en stadjes.
Bij mij in de desa zijn velen bezig de huizen op te knappen, eventueel een verfbeurt te geven, en de jaarlijkse grote schoonmaak te doen. Ook worden nieuwe kleren gekocht, om er goed uit te zien tijdens Lebaran. Ik heb voor mij zelf een “Jas tutup Adat” laten maken; een middellang jasje, met van voren goudkleurige knopen, en van boven gesloten. Voor Indonesie ben ik erg lang (1.87 mtr), dus kleding met mijn maat is er niet in mijn regio en de stad Jember; op Bali wil het nog wel eens lukken. Ook broeken moet ik laten maken. Gelukkig is er een kleermaker in mijn desa.
Het einde van de Ramadan is onderwerp van gesprek in de desa. Er wordt naar toe geleefd.
Zondagavond na het avondgebed is het Takbir. Grote groepen met name jongeren gaan met vuurwerk en vuurspuwend door de desa, vuurwerk wordt afgestoken. Een enorme drukte, zoals ik de vorige jaren heb meegemaakt en een uitgelaten stemming.
Maandagochtend rond 05.30 is het tijd voor een bezoek aan de moskee.
Daarna is het “keliling”, bij buren en kennissen in de buurt op bezoek gaan, en later bezoek thuis ontvangen. Het zijn korte bezoekjes van een minuut of 10. Men wenst elkaar: “Mohon maaf, lahir dan batin”. In feite worden excuses aangeboden voor eventuele fouten of “misdragingen” in het afgelopen jaar, zodat de lucht weer zuiver is.
Voor de minder vermogenden worden geschenken meegebracht, doorgaans 2,5 kilo rijst en 1 liter olie.
Oost Java Info 