Musyawarah

Musyawarah (overleggen en besluiten) is de traditionele weg in Indonesie van oudsher om middels overleg tot een besluit te komen.
Het is een gezamenlijk overleg, en het besluit, dat volgt, betekent wederzijdse instemming. Meerderheids- en minderheidsstandpunten zijn niet aan de orde. Het genomen besluit wordt dooor iedereen gedragen.

Pancasila-democratie vraagt om besluitneming door middel van overleggen (musyawarah) om tot een consensus (mufakat) te komen. Het is de democratie die de principes van de Pancasila naleeft. Dit impliceert dat het democratisch recht altijd uitgevoerd moet worden met een diep gevoel van verantwoordelijkheid tegenover God, volgens iemands eigen overtuiging en geloof, met respect voor humanitaire waarden van menselijke waardigheid en integriteit en met het behoud en versterken van de nationale eenheid en het streven naar sociale rechtvaardigheid.